Het ethische dilemma van autonoom rijden: Wie kiest de auto om te beschermen?
Een recent incident met een Tesla Model S heeft mogelijk het leven gered van een voetganger in Roemenië, waardoor het debat over de ethische implicaties van autonoom rijden weer oplaait. De Tesla week op het laatste moment uit om een man te ontwijken die op de weg was gevallen en botste in plaats daarvan tegen een tegemoetkomende auto. Of dit nu het resultaat was van de reflexen van de bestuurder of van het Full Self-Driving (FSD) systeem van Tesla, het incident roept kritische ethische vragen op: Aan wie moet een autonome auto prioriteit geven in een scenario van leven of dood?
Op wie moet de auto inrijden?
Wanneer autonome voertuigen te maken krijgen met onvermijdelijke ongelukken, moeten ze beslissingen nemen waarbij risico’s voor mensenlevens moeten worden afgewogen. Maar hoe moeten deze beslissingen worden genomen? In dit geval vermeed de auto de voetganger en botste in plaats daarvan tegen een andere auto. Als deze beslissing werd genomen door de FSD, was het dan een ethische keuze? Moet het systeem voorrang geven aan voetgangers omdat ze kwetsbaarder zijn, of moet het rekening houden met factoren zoals de ernst van mogelijke verwondingen voor alle betrokken partijen?
Deze vragen worden nog complexer wanneer de mogelijkheid van partijdigheid wordt geïntroduceerd. Autonome systemen, zoals FSD van Tesla, werken op basis van algoritmes die zijn ontworpen om schade te minimaliseren. Maar kunnen deze systemen echt onbevooroordeelde beslissingen nemen?
Vooroordelen in autonome besluitvorming
Een van de grootste zorgen over autonoom rijden is de mogelijke vooringenomenheid in de manier waarop deze systemen beslissingen nemen. Zou het AI-systeem van een auto vooroordelen kunnen vertonen ten opzichte van bepaalde personen op basis van factoren zoals ras, leeftijd of sociaaleconomische status? Zou een autonoom systeem bijvoorbeeld prioriteit geven aan het vermijden van schade aan een rijk persoon boven een dakloze, of een jong persoon boven een bejaarde? En wat gebeurt er als deze vooroordelen diep verankerd zijn in de gegevens of algoritmen die het systeem gebruikt om te “leren” van menselijk gedrag?
Zonder transparante en ethische programmering bestaat het risico dat deze systemen menselijke vooroordelen kopiëren of zelfs versterken. Als een zelfrijdende auto twee potentiële botsscenario’s tegenkomt, een met een voetganger uit een rijke buurt en een ander uit een gebied met lagere inkomens, kan zijn besluitvorming dan worden beïnvloed door deze context? Op dezelfde manier, zou het ervoor kunnen kiezen om een high-profile persoon te vermijden in plaats van een alledaagse burger, gebaseerd op waargenomen sociale waarde? Dit zijn verontrustende maar noodzakelijke vragen die we ons moeten stellen naarmate de technologie voor autonoom rijden zich verder ontwikkelt.
Met welke factoren moeten autonome systemen rekening houden?
Naast basisvooroordelen is er ook de vraag hoe autonome systemen in verschillende scenario’s prioriteit moeten geven aan individuen. Moet een auto factoren als iemands leeftijd, zijn potentiële bijdrage aan de maatschappij of zijn rol in de gemeenschap meewegen? Als je bijvoorbeeld moet kiezen tussen het raken van een bejaarde of een kind, moet de auto dan “kiezen” om het kind te redden, ervan uitgaande dat het meer jaren te leven heeft? Hoe zit het tussen een rijk en een arm persoon, of tussen verschillende rassen?
Dit zijn ethische dilemma’s waar ontwikkelaars rekening mee moeten houden bij het programmeren van autonome systemen. Hoewel het idee van gelijke behandeling in theorie eenvoudig lijkt, wordt de implementatie in de praktijk veel ingewikkelder. Als we auto’s programmeren om prioriteit te geven aan het minimaliseren van de totale schade, hoe meten we die schade dan en welke maatstaven worden gebruikt?
De toekomst van autonome ethiek
Naarmate de technologie voor autonoom rijden zich verder ontwikkelt, zullen de ethische dilemma’s eromheen alleen maar groter worden. Ontwikkelaars van deze systemen moeten niet alleen technische storingen voorkomen, maar er ook voor zorgen dat hun technologie alle individuen eerlijk en rechtvaardig behandelt. De algoritmes die deze voertuigen aandrijven moeten transparant zijn en hun besluitvormingsprocessen moeten vrij zijn van vooroordelen met betrekking tot ras, leeftijd, sociaaleconomische status of andere factoren.
Hoewel dit laatste incident met een Tesla misschien een leven heeft gered, herinnert het ons ook aan de complexe ethische vragen die we moeten beantwoorden. Autonome rijsystemen hebben een groot potentieel om onze wegen veiliger te maken, maar ze moeten worden ontwikkeld met zorgvuldige overweging van de morele dilemma’s die ze introduceren. Ervoor zorgen dat deze systemen worden geprogrammeerd om de waarde van alle mensenlevens te respecteren – zonder vooroordelen of vooringenomenheid – is een van de belangrijkste uitdagingen waar we voor staan in het tijdperk van AI-aangedreven vervoer.
